Chụp ảnh nude ở Việt Nam là một việc cô đơn

Sau một thời gian dài chờ đợi, hồ sơ triển lãm ảnh nude mang tên Đi đêm của nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dũng đã không được cấp phép. Nhưng lần này Sở VHTT Hà Nội đã mở một con đường nhỏ cho ảnh nude được đến với công chúng. Các bức ảnh sẽ được trưng bày lặng lẽ tại Like café (10 Khúc Hạo) từ 15-17.3.2014, dưới tên gọi Bộ sưu tập ảnh.

Nguyễn Quốc Dũng, sinh năm 1959 tại Hà Nội, vốn xuất thân là họa sĩ rồi rẽ ngang sang nhiếp ảnh. Ở lĩnh vực nào anh cũng để lại dấu ấn, nên người gọi anh là họa sĩ, người lại gọi là nhiếp ảnh gia. 

Anh thì nói: “Cứ gọi tôi là Dzung art thôi”. 

Các tác phẩm của anh không mang vẻ bạo liệt đến phải gây tranh cãi, tất cả đều nằm trong chừng mực cho phép. Anh ví mình như quả chuông đồng hồ, lắc rất nhiều nhưng chưa bao giờ phá vỡ chiếc hộp.

 

Đến buổi hẹn cùng tôi, anh đạp xe địa hình, đầu đội mũ bêrê, trên vai là chiếc máy ảnh quen thuộc. 

Anh cho biết, chụp ảnh nude ở Việt Nam là một việc cô đơn, vì ảnh chụp xong không biết đăng ở đâu, cũng không dám khoe ai. Thậm chí khi anh mới thử đăng 1 tấm lên Facebook, ngay lập tức đã có vài người phản hồi (report) với Facebook là anh đăng ảnh đồi trụy, khiến Facebook Dzung art bị đóng cửa một thời gian.

Các tay máy như anh chỉ còn biết cất ảnh làm của riêng, hay bí mật cho nhau xem tác phẩm của mình. Với anh, ảnh là món ăn của thị giác và ảnh nude là món ăn kén chọn, đòi hỏi sự tinh tế hơn ở người thưởng thức.

 

Hiện không có điều luật nào cấm nghệ sĩ mở triển lãm ảnh nude, tuy nhiên qua bao nhiêu lần xin cấp phép thất bại, ai cũng tự hiểu rằng đây là một luật bất thành văn.

“Bây giờ chưa phải lúc là lý do được đưa ra", anh tâm sự. Nhưng bao giờ mới “phải lúc” thì không ai trả lời được. 

Vì vậy dù biết gần như không thể được mở triển lãm nhưng lâu lâu lại có người lên xin cấp phép, với một hy vọng mong manh: Biết đâu “lúc” này chính là “lúc” đó. Để rồi ai cũng quay về trong thất vọng.

Trong buổi trò chuyện với anh khi tôi đề cập đến vấn đề, có bị áp lực từ phía vợ mỗi lần… tác nghiệp. Anh đã không ngần ngại chia sẻ: 

- “Có phải vì thế mà các tác phẩm của anh vẫn hơi hiền?” – tôi vặn vẹo.

“Đó cũng là một lý do”. Anh cười buồn công nhận, vì nghĩ đến gia đình nên vẫn chưa dám đi đến tận cùng của sự sáng tạo. Các tác phẩm của anh không mang vẻ bạo liệt đến phải gây tranh cãi, tất cả đều nằm trong chừng mực cho phép. Anh ví mình như quả chuông đồng hồ, lắc rất nhiều nhưng chưa bao giờ phá vỡ chiếc hộp.

 

Lý do thứ 2 là bản thân Dzung art cũng là một người yêu sự nhẹ nhàng, duyên dáng. Nên hầu hết các tác phẩm của anh, từ tranh đến ảnh, từ áo dài đến nude đều mang phong cách này, và trở thành một nét riêng rất Dzung art. 

Người đàn bà trong ảnh của Dzung art dẫu trút bỏ xiêm y vẫn toát lên vẻ dịu dàng đằm thắm, khiến người xem mê mẩn. Còn anh thì tự nghiêm khắc với mình hơn, đôi lúc vẫn muốn tháo bỏ sợi dây trách nhiệm với gia đình để thỏa sức sáng tạo.

Nhưng trong ảnh nude sáng tạo chẳng thể đến từ một phía, mẫu vẫn luôn là người rất quan trọng. 

Tìm được người đồng ý chụp nude đã khó, tìm được người thể hiện đúng ý đồ tác giả càng như mò kim đáy biển. 

Dzung art bật cười khi kể về một số kỷ niệm của mình. Có người sau khi đã làm mẫu áo dài một thời gian, quen biết tin tưởng nhau nên khi nghe anh đề cập chụp nude cũng không ngại ngần mà đồng ý.

 

Đến lúc chụp, cô gái cởi đồ xong thì ngồi run cầm cập mà vẫn không dám nói gì vì lỡ hứa chụp rồi. Anh đành bảo cô ấy khoác áo vào, cảm ơn cô rồi thôi không chụp nữa. 

“Chụp nude rất cần sự thoải mái tinh thần từ cả 2 bên. Nếu chưa thấy thoải mái thì không nên gò ép, tác phẩm khi ra đời sẽ rất gượng gạo”- anh chia sẻ. 

Hoặc có những người chụp xong rất đẹp, nhưng chỉ giữ ảnh cho riêng mình mà nhất quyết không cho công bố, dù ảnh không rõ mặt và người chụp cam kết không tiết lộ danh tính. Làm nhiếp ảnh gia cũng chỉ biết ngậm ngùi đồng ý dù tiếc ngẩn ngơ một tác phẩm nghệ thuật chẳng ai biết đến. 

Nhưng khi tôi đề cập đến chuyện nếu con gái anh bảo rằng có người mời cô ấy chụp nude và cô ấy cũng muốn chụp, liệu anh có đồng ý không. Anh khá bất ngờ trước câu hỏi này vì chưa nghĩ đến điều ấy, dù con gái anh đã 18 tuổi và đã làm mẫu ảnh cho khá nhiều báo.

Dzung art đắn đo một lát rồi bảo “Hiện giờ thì chưa, đến lúc nào con gái tôi khoảng 25 tuổi, đủ chín chắn, trưởng thành thì được. Nhưng kể cả lúc đó tôi cũng phải gặp gỡ trao đổi trước với cậu nhiếp ảnh gia, xem đó có phải là người đáng tin không. Khi chụp xong cũng phải đứng ở cửa để lấy luôn thẻ nhớ, phòng trường hợp ảnh bị rò rỉ”.

Và rồi hai chúng tôi đều phải giật mình công nhận, ngay cả những người như tôi và anh, đã hiểu rõ công việc này, tưởng như tư tưởng cũng tiến bộ hơn, “thoáng” hơn, nhưng việc người thân của mình chụp ảnh nude vẫn khiến mình không hề thoải mái. Thế mới hiểu vì sao trong xã hội nói chung, ảnh nude vẫn còn chịu nhiều định kiến như vậy.

 

Cơ thể khỏa thân của người phụ nữ là một hình ảnh đẹp không thể chối cãi. Ngay từ thời phong kiến, Nguyễn Du cũng đã giải thoát cho mọi người được chiêm ngưỡng, thán phục cái tòa thiên nhiên tuyệt mỹ của tạo vật là thân thể lành đẹp của Thúy Kiều khi đang tắm:“Rõ ràng trong ngọc trắng ngà/Dày dày sẵn đúc một tòa thiên nhiên”.

Hy vọng trong một ngày không xa, không chỉ các cơ quan chức năng mà bản thân mỗi người chúng ta cũng sẽ gỡ bỏ thành kiến, giải thoát cho mình được chiêm ngưỡng, thán phục cái tòa thiên nhiên tuyệt mỹ của tạo vật ấy.

Một số hình ảnh trong Bộ sưu tập ảnh: